Mosad

juri152

hebr. המוסד למודיעין ולתפקידים מיוחדים [Ha-Mosad le-Modiin u-le-Tafkidim Mejuchadim] – Instytut Wywiadu i Zadań Specjalnych – izraelska agencja wywiadowcza odpowiedzialna m.in. za gromadzenie politycznych, technicznych, gospodarczych danych wywiadowczych poza granicami kraju, formalnie utworzona 1 kwietnia 1951 r., jako Instytut Koordynacji. Obecną nazwę nadano w 1963 r.

Po uzyskaniu niepodległości przez Izrael w maju 1948 r. ciągłe niebezpieczeństwo ze strony sąsiednich wrogich państw arabskich zmusiło przywódców żydowskich do szybkiego utworzenia służb specjalnych. Już w maju 1948 r. utworzony został wywiad wojskowy – Departament Wydziału Operacyjnego Sztabu Generalnego nazwany w 1951 r. Aman, zaś w następnym miesiącu, utworzono Służbę Bezpieczeństwa Wewnętrznego znaną pod nazwą Szin Bet lub Szabek. Wywiad cywilny powstał w Izraelu już w maju 1948 r. Wydział Polityczny przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych zajmował się gromadzeniem danych wywiadowczych poza granicami Izraela do 1951 r.
W wyniku sporów co do celu, w jakim Wydział Polityczny powinien być wykorzystywany, oraz interwencji ówczesnego szefa wydziału politycznego, Borysa Guriela, u premiera Dawida Ben-Guriona, który następnie zażądał generalnej reorganizacji struktur wywiadu, wydział polityczny został wyjęty ze struktury ministerstwa spraw zagranicznych i przemianowany na Instytut Koordynacji (Ha Mossad Leteum) i oddany pod kontrolę premierowi. Początki działalności Mosadu ograniczały się głównie do działań wywiadowczych za pomocą poszczególnych agentów działających przy konsulatach i ambasadach Izraela w głównych państwach świata. Zadaniami specjalnymi zajmowała się Jednostka 131, podlegająca jeszcze wtedy pod wywiad wojskowy, a dokładnie mówiąc pod sztab generalny izraelskich sił zbrojnych IDF.

W następnych latach działalności, dzięki swym dokonaniom, Mosad uzyskał pozycję najbardziej efektownej i znanej, obok KGB i CIA, służby wywiadowczej na świecie.
Za pierwszy duży sukces Mosadu można uznać zdobycie tekstu tajnego referatu Nikity Chruszczowa zanim został wygłoszony na XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w lutym 1956 r.

[edytuj] Uprowadzenie Adolfa Eichmanna
Kolejnym sukcesem Mosadu okazało się porwanie z Argentyny SS-Obersturmbannführera Karla Adolfa Eichmanna. Adolf Eichmann, były oficer SS pod koniec II wojny światowej dostał się do amerykańskiego obozu, z którego wkrótce zbiegł i następnie przedostał się do Argentyny prawdopodobnie za pomocą tajnej organizacji Odessa, tam żyjąc pod fałszywym nazwiskiem jako Ricardo Klement. Po długim poszukiwaniu został wytropiony przez agentów Mosadu. Operacja Eichmann była tak ważna dla kierownictwa Mosadu (i nie tylko), że sam ówczesny szef Mosadu Isser Harel osobiście wybrał ponad 30 agentów do wykonania akcji oraz przybył do Argentyny, by ją osobiście na miejscu nadzorować.

Adolfa Eichmanna porwano 11 maja 1960 r. spod jego domu w jednej z dzielnic Buenos Aires. Następnie 20 maja 1960 r. Eichmann w przebraniu pracownika linii lotniczych El-Al i pod wpływem narkotyków został przewieziony specjalnym samolotem do Izraela, gdzie stanął przed sądem za zbrodnie dokonane na narodzie żydowskim (i nie tylko) podczas II wojny światowej.

[edytuj] Mosad w wojnie sześciodniowej
Przejęcie kierownictwa nad Mosadem przez Meira Amita w 1963 r. sprawiło, że nowy szef dążył do przekształcenia Mosadu w poważną i nowoczesną agencję wywiadowczą. Nowy szef postanowił, że główne wysiłki Mosadu skoncentrują się na rzeczy, którą uważał za najważniejszą, tj. na pozyskiwaniu danych wojskowych i politycznych o krajach arabskich, m.in. Egipcie, Syrii, Jordanii i Iraku. Okazało się to bardzo trafną decyzją. Mosad i wywiad wojskowy Aman kierowane podczas wojny przez Amita oraz zbierane dane wywiadowcze na temat ruchów i poczynań wojsk arabskich przed wojną i podczas jej trwania były najważniejszymi czynnikami sprawczymi przygniatającego zwycięstwa Izraela w wojnie sześciodniowej w 1967 r. Porzucenie tej koncepcji przez następcę Meira Amita, Zwia Zamira, okazało się fatalne w skutkach dla całego Izraela i Mosadu oraz Amanu podczas wojny Jom Kippur. Służby wywiadowcze nie wykryły przygotowań Arabów do ataku, Mosad nie potrafił przewidzieć, że Egipcjanie sforsują Kanał Sueski, oraz wartości ich siły bojowej, której niedoceniał.

[edytuj] Operacja Plumbat
Na szczególną uwagę i podziw zasługuje akcja Mosadu pod kryptonimem "Operacja Plumbat", której celem było zdobycie uranu potrzebnego do produkcji izraelskiej bomby atomowej. Akcja polegała na przejęciu ładunku 200 ton tlenku uranu przewożonego statkiem towarowym "Scheersberg A" z Antwerpii do Palermo. Operacja Plumbat wykonana została 17 listopada 1968 r., i zakończyła się całkowitym sukcesem. Cała historia akcji kradzieży uranu przez Mosad wyszła na jaw po aresztowaniu jednego z agentów Mosadu w Norwegii. Akcja ta pozwoliła Izraelowi nadać miano nuklearnego mocarstwa światowego.

[edytuj] Operacja Thunderbolt
Przeprowadzona w 1976 r. przez Mosad Operacja Thunderbolt polegająca na uwolnieniu zakładników z rąk terrorystów, pokazała innym jak profesjonalnie działa izraelski wywiad. Mosad zgromadził niezwykłe rozpoznanie taktyczne przesłuchując kilku zakładników zwolnionych przez terrorystów, a użycie takiego samego samochodu jakim jeździ prezydent Ugandy, okazało się całkowitym zaskoczeniem. Podczas ataku grupy specjalnej w nocy z 3 na 4 lipca 1976 r. z 94 zakładników zginęło 4. Izraelczycy stracili jednego człowieka, przywódcę grupy, śmierć poniosło 6 terrorystów i 20 żołnierzy ugandyjskich. Cała operacja została wykonana 3200 km od granic Izraela.

[edytuj] Mosad kontra Czarny Wrzesień
Po zamordowaniu izraelskich sportowców podczas olimpiady w Monachium w 1972 r., ówczesna premier Izraela Golda Meir postanowiła że każdy terrorysta odpowiedzialny za masakrę w Monachium musi zostać zlikwidowany. Wkrótce skład egzekucyjny (nazwany później "szwadronem śmierci") z Mosadu objeżdżał Europę zostawiając za sobą ciała terrorystów z Czarnego Września, którzy byli zamieszani w masakrę monachijską. Przeżył jedynie jeden z terrorystów, Mohammed Daoud Oudeh, który prawdopodobnie osiadł w stolicy Jordanii Ammanie.

[edytuj] Porażki Mosadu

[edytuj] Szwadron śmierci
Sukces, jakim był odwet za masakrę monachijską, okazał się także katastrofą dla Mosadu i prestiżu całego Izraela.

7 stycznia 1974 r. w miasteczku Lillehammer w Norwegii poszukująca Alego Hassana Salameha (ps. Czerwony Książę) głównego wykonawcy masakry monachijskiej grupa likwidacyjna Mosadu zamordowała kelnera lokalnej restauracji, Marokańczyka Ahmeda Boushiki, myśląc że to ich cel. Zamachu dokonano mimo sprzeciwu agentki Mosadu, która jako jedyna miała wątpliwość co do tożsamości celu. Po dokonaniu zamachu zamachowcy pozostawili wiele śladów, tak że policja norweska nie miała żadnych kłopotów ze znalezieniem sprawców. Jeden z zamachowców, agent Mosadu, przywódca szwadronu śmierci Dan Aerbel, w zamian za zmniejszenie wyroku powiedział oficerom norweskiego kontrwywiadu wszystko o działalności oddziału.

[edytuj] Mosad kontra Hamas
W 1997 r. dwóch agentów Mosadu zostało aresztowanych w Jordanii, przygotowywali się do akcji mającej na celu zabicie przywódcy Hamasu szejka Khaleda Mashala, przy pomocy trucizny. Obaj agenci zostali wymienieni za militarnego przywódcę Hamasu szejka Ahmeda Jassina. Wydarzenie to spowodowało również incydent dyplomatyczny z Kanadą, ponieważ agenci używali paszportów kanadyjskich.

[edytuj] Struktura organizacyjna Mosadu z siedzibą w Tel Awiwie

Wydział Wywiadowczy
Wydział Polityczny i Współpracy
Wydział Operacji Specjalnych
Wydział LAP
Wydział Badań
Wydział Technologiczny

[edytuj] Dalsze działania
Dwóch z najskuteczniejszych agentów Izraela Eli Cohen i Wolfgang Lotz, mimo że zostali zwerbowani przez wywiad wojskowy Aman, swoje sukcesy odniosło pracując dla Mosadu. Mosad nie jest jednak wszechmocny ani wszechwiedzący, nie jest wolny od zdrajców. Jednym z nich był David Magen, były oficer armii izraelskiej, który pracę w wywiadzie izraelskim rozpoczął w 1949 r., jeszcze w wydziale politycznym MSW, poprzednika Mosadu. Wykrycie go przez kontrwywiad izraelski Szin Bet znanego również jako Szabek, zajęło ponad 5 lat, za szpiegostwo na rzecz Egiptu został skazany na 15 lat więzienia. Wyszedł jednak już w 1959 r.

Mosad znakomicie opanował technikę gromadzenia precyzyjnych danych wywiadowczych na temat nieprzyjacielskich celów taktycznych bardzo odległych od granic państwa. Oprócz operacji Thunderbolt przykładem takiej działalności był atak lotnictwa Izraela na siedzibę dowództwa Organizacji Wyzwolenia Palestyny w Tunisie, 2400 km od Izraela, oraz akcja zniszczenia irackiego reaktora atomowego, w obu tych operacjach rozpoznania dokonali agenci Mosadu i Amanu.

[edytuj] Dotychczasowi Dyrektorzy Mosadu
Reuwen Sziloah 1951-1952
Isser Harel 1952-1963
Meir Amit 1963-1968
Zwi Zamir 1968-1974
Icchak Hofi 1974-1982
Nahum Admoni 1982-1989
Szabtai Szawit 1989-1996
Danny Jatom 1996-1998
Efraim Halevy 1998-2003
Meir Dagan 2003-